نمایش دو فیلم

حرف زدن درباره‌ی عباس کیارستمی کار ساده‌ای نیست، شاید به این دلیل که او چنان بر مدیوم‌های مختلف هنری تسلط داشت و در هر مدیوم چنان فراتر از قاب‌های معمول و متعارف می‌رفت که ماحصل کارش را می‌توان مثال‌زدنی خواند. عکس‌هایش نمونه‌های درخشانی‌اند از حساسیتِ شگفت‌انگیزِ هنرمندی که طبیعت و انسانِ شهرنشین را چنان هنرمندانه کنارِ هم می‌گذاشت و هر دو را مساله‌دار می‌کرد که هر یک به چیزی فرای عکس بدل می‌شدند؛ ردیفِ سایه‌ی درخت‌هایی که بر برف افتاده‌اند، و در آن میان رد پای یک انسان. انسانی که نمی‌دانیم به شکار رفته، یا به تماشا. پروسه‌ی شکل گرفتنِ برخی از این عکس‌ها در مستندِ فوق‌العاده‌ی سیف‌الله صمدیان هست و او نشان می‌دهد استادِ بزرگ چطور ساعت‌ها در انتظار شکارِ لحظه‌ای جایی در طبیعت می‌ماند تا به وقتِ مناسب، آن اصطلاحا «تیرِ عکاسانه» را از کمان رها کند. عکس‌هایش از پُشتِ شیشه‌های بارانیِ ماشین با تمامِ کلیشه‌های مشابهی که از این وضعیت دیده‌ایم و گاه خود گرفته‌ایم فرق دارند، و وقتی با مراحلِ پس از تولیدشان روبه‌رو می‌شویم درمی‌یابیم که چرا. همین عظمت و نکته‌سنجی و باریک‌بینی، او را در انتخابِ ابیاتِ موردِ علاقه‌اش از مولوی و حافظ از دیگرِ نمونه‌های مشابه جدا می‌کند. در مستندِ صمدیان می‌بینیم که او چطور با بازیگوشی این بیت‌ها را برمی‌گزیند، ولی وقتی دوباره در تنهایی مرورشان می‌کنیم، می‌بینیم این -حالا- هایکوهایی که از استادانِ غزلِ فارسی ساخته، چگونه و چه درخشان جهانِ درونیِ خود او را بازمی‌تابانند. این جنبه‌های کم‌تر دیده‌شده‌ی کیارستمی بزرگ را می‌توان در مستندِ «76 دقیقه و 15 ثانیه با عباس کیارستمی» دید؛ نماهایی کم‌یاب از فیلمساز بزرگی که وارد هر حیطه‌ی هنری که می‌شد، دست به سازوکارِ هر مدیومی که می‌بُرد، امضای خود را بر آن می‌گذاشت و چنان بر آن مسلط بود که نتیجه، همواره تماشاگر را شگفت‌زده می‌کرد. این مستند، نشان می‌دهد که پشتِ تمامِ سادگیِ ظاهری و بدویتِ آثارِ استاد، چه نظامِ پیچیده‌ای از مصالح و استراتژی‌های ریز و درشت وجود دارد. مصالحی که او در فیلم‌هایش نیز به کار می‌برد.